نوآوری در شعر قیصر امین‌پور

نوگرایی ( مکتب Modernism ) در ادبیات، بیانگر گسستن از سنن و قراردادهای حاکم و ایجاد شیوه­های تازه در نگرش به جایگاه انسان و نقش او در نظام هستی است. مدرنیسم ویژگی­های صوری و محتوایی خاصی دارد، مانند جدایی از نسبت فردگرایی و تأکید بر فردیّت خلّاق هنرمند، احساس تنهایی، بیگانگی و یأس، ترجیح ناخودآگاهی برخود آگاهی، تداعی معانی آزاد و جریان سیال ذهن، توجه به نظریه­های روانشناسانی، چون فروید و یونگ و بعضی از اگزیستانسیالیست­ها. نوآوری معانی فراگیرتر از نوگرایی یا مدرنیسم دارد. مدرنیسم در مورد دورة خاصی است (اوایل قرن بیستم ) و مانند هر نهضت ادبی دیگر به انتهای خود رسیده و جای خود را به نهضت دیگر، پسامدرنیسم داده است، ولی نوآوری آغاز و پایان مشخصی ندارد و همواره در طول قرون و اعصار در ادبیات و هنر یافت می­شده و در مدرنیسم هم وجود داشته است. نوآوری؛ یعنی خلّاقیت و خلّاقیت تقلیدی نیست. پرسشی که در مقالة حاضر به آن پاسخ داده شده، این است که آیا اصول نوگرایی و ویژگی­های نوآوری در شعر قیصر امین­پور دیده می­شود یا خیر ؟ پیش از بررسی شعر قیصر امین­پور، با پژوهش در ادوار شعر فارسی، نوآوری‌های خاصی در هر دوره دیده می­شود، اما در شعر نو معاصر، نوآوری­ها و خلّاقیت­ها نسبت به سبک بازگشت ادبی و حتی دورة مشروطه برتری دارد. شعر قیصر امین­پور از جهت قالب بیــرونی (outer form  ) و قالب درونی (inner form  ) نوآوری­هایی را به همراه دارد. در شعرهای برجستة -او چه کلاسیک و چه نو نیمایی- با نوآوری­هایی رو‌به رو می‌شویم که در شاعران دیگر سابقه نداشته است و خلّاقیت او را نشان می­دهد. آشنایی‌زدایی را در ترکیباتی چون "آیینة ناگهان " -که نام یکی از کتاب­های اوست- می‌توان دید. در این مقاله مجموعة تنفس صبح بررسی شده است.